Muzeum Narodowe w Szczecinie zaprezentowało dzisiaj swój najnowszy, jakże cenny nabytek - Tekę zawierającą 74 prace słynnego szczecińskiego malarza Augusta Ludwiga Mosta, która została zakupiona od jego rodziny.

Zakupiona przez szczecińskie Muzeum Teka ze spuścizną artystyczną Augusta Ludwiga Mosta zawiera ponad 70 prac. W większości są to studia malarskie do obrazów wykonane techniką olejną lub akwarelową. Są także rysunki piórem, ołówkiem oraz litografie i kilka archiwalnych fotografii dokumentujących malowane przez Mosta portrety szczecińskich nauczycieli Gimnazjum Mariackiego. Informacje o dziełach znajdujących się w tece zamieszczone są w katalogu dzieł Mosta opracowanym przez jego wnuka Petera Paula Mosta w 1937 roku.

Całość została zakupiona za kwotę 78 tys. zł. Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Narodowego w Szczecinie wsparło zakup kwotą 18 tys. zł. Pozostała kwota 60 tys. zł pochodziła z dotacji Zachodniopomorskiego Urzędu Marszałkowskiego.

- Teka ma wielkie znaczenie dla Szczecina i Pomorza, gdyż blisko połowa znajdujących się w niej prac przedstawia ten region. To pierwsze tak obszerne źródło artystyczne dokumentujące pomorską kulturę XIX wieku - dodaje dr Ewa Gwiazdowska-Banaszak z Muzeum Narodowego, znawczyni twórczości artysty.

Szczególnie cennym studium przechowywanym w tece jest akwarela z widokiem głównego dziedzińca Zamku Książąt Pomorskich. Jest to kompozycja poprzedzająca powstanie obrazu, który Most malował w okresie studiów w 1828 roku. To dzieło jest jedynym zachowanym widokiem dziedzińca zamkowego z tego czasu, ponieważ obraz olejny Mosta zaginął podczas drugiej wojny światowej. 

Wiele pomorskich scen rodzajowych znajdujących się w tece, to przygotowawcze prace do obrazów znanych tylko ze zdjęć znajdujących się w archiwum fotograficznym Muzeum Narodowego w Szczecinie albo w obcych zbiorach polskich i niemieckich. Warto wymienić scenę ukazującą rodzinę wiejską, która stoi przed domem gotowa do wyjścia do kościoła, aby ochrzcić dziecko oraz scenę chrztu w wiejskim kościele pod Pyrzycami. Ta druga upamiętnia uroczystość w rodzinie Mostów i jest zbiorowym portretem tej rodziny. Inne studium przedstawia drużbę zapraszającego na wiejskie wesele. Praca ukazująca karczmę wiejską w okolicach Pyrzyc to poprzedziła wykonanie obrazu przechowywanego obecnie w zbiorach muzeum w Greifswaldzie (Pommersches Landesmuseum). Jeszcze inne studia do obrazów przedstawiają przygotowanie do świąt Bożego Narodzenia, przystrajanie domu na Boże Ciało, siedzącą kobietę w ludowym stroju pyrzyckim, bohaterkę obrazu Mosta obecnie znajdującego się w zbiorach muzeum w Norymberdze. Jest również kompozycja ukazująca wnętrze wiejskiej szkoły na Pomorzu oraz rysunek piórem do obrazu, na którym szewc siedzący przy warsztacie pracy wita towarzyszy – weteranów wojennych. Obraz o tej tematyce zakupiony został w ostatnich latach przez prywatnego pomorskiego kolekcjonera.

Scena ukazująca pielgrzymkę do sanktuarium Matki Boskiej oraz przedstawienie handlarzy rybą – kompozycja do obrazu olejnego eksponowanego w Muzeum Narodowym w Szczecinie jako depozyt mBanku (w momencie zakupu – BRE Banku) to studia do obrazów znajdujących się w zbiorach bądź w depozycie Muzeum Narodowego w Szczecinie.

Trzy kolejne ważne dzieła to pejzaże z okolic Międzyzdrojów ze scenami rodzajowymi z życia pomorskich rybaków. Jeden z nich ukazuje rodzinę rybacką na tle chałupy na wydmie, drugi to scena rozgrywająca się na plaży na tle odległej Kawczej Góry. Jest on jednym z projektów do obrazu „Wieczór nad Bałtykiem” ukazującego rybaka witającego rodzinę po powrocie z nocnego połowu – dzieła znajdującego się w prywatnych zbiorach w Duisburgu. Trzecie studium przedstawia zaprzęg konny stojący na wydmie obok chałupy w oczekiwaniu na rybaków wracających z połowu – w tle tej nadmorskiej sceny widać Kawczą Górę.

Spośród portretów do najcenniejszych należy wizerunek ojca artysty namalowany w trakcie przygotowań do sceny chrzcin, portret pierwszej żony Karoliny, podobizna córki, także Karoliny oraz portrety pośmiertne obu kobiet. Są także rysunki ołówkiem z podobiznami innych członków rodziny, między innymi pastora w całej postaci we wnętrzu szczecińskiej katedry św. Jakuba.

Wyjątkową kompozycję stanowi postać Chrystusa Zmartwychwstałego – studium do jedynego religijnego obrazu namalowanego przez Mosta. Dzieło to powstało w trakcie pracy nad obrazem ołtarzowym do kościoła w Cartlow (Meklemburgia – Pomorze Przednie).

Ważne uzupełnienie wymienionych dzieł stanowi litografia z lat trzydziestych XIX wieku przedstawiająca żonę Mosta wraz z dwoma najstarszymi synami w pierwszy dzień świąt Bożego Narodzenia. Została wykonana według obrazu olejnego znajdującego się obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu.

Druga część teki to przede wszystkim studia olejne związane z podróżami Mosta na Śląsk i do Czech. Jest pośród nich m.in. studium do sceny rodzajowej – obrazu przechowywanego w muzeum w Brunszwiku, scena ukazująca chłopów śląskich wracających z sianokosów w trakcie wieczornej modlitwy przed kapliczką oraz kilka studiów postaci do tego obrazu.

Most związany był z Pomorzem poprzez swoją pracę artystyczną, tematykę obrazów, rysunków i szkiców oraz kształcenie uczniów, którzy kontynuowali jego dzieło. Malarz dokumentował pomorską kulturę ludową, zajęcia w dni powszednie i uroczystości organizowane z okazji świąt kościelnych oraz okazji rodzinnych. Upamiętniał otoczenie, w którym żyli mieszkańcy Pomorza, rybacy, rzemieślnicy, mieszczanie, wygląd ich domów i wnętrz mieszkalnych czy gospodarskich, meble, sprzęty i przedmioty, obyczaje, stroje, szczególnie te odświętne, ale i zwykłe noszone przy pracy. Portretował także wielu szczecinian i Pomorzan, członków swojej rodziny oraz kupców, rzemieślników, rybaków, rolników. Cykl portretów zachowanych na archiwalnych fotografiach Most poświęcił swoim kolegom, nauczycielom pracującym w Gimnazjum Mariackim.