Opis dzieła

Pejzaż „Aleja pod Arles” Vinceta van Gogha z 1888 roku, zakupiony za sumę 10 800 marek w monachijskiej galerii Thannhauser, do objęcia władzy przez nazistów zdobił galerię w gmachu Muzeum Miejskiego na dzisiejszych Wałach Chrobrego w Szczecinie, stanowiąc jeden z najodważniejszych – i do końca niemieckiego Szczecina najbardziej prominentnych – przykładów malarskiej awangardy. Dziś obraz ten znajduje się w zbiorach Pommersches Landesmuseum w Greifswaldzie.

„Portret” Jacques’a Chapiro z 1937 roku pozwala przywołać zarówno pamięć o dawnym szczecińskim pejzażu van Gogha, jak i ukazać rolę jego autora jako duchowego ojca kolejnych pokoleń modernistów we wschodnioeuropejskim kontekście. W malarstwie Chapiro odbiły się szczególnie ekspresjonistyczne tendencje kręgu artystów skupionych wokół słynnej paryskiej pracowni La Ruche na wzgórzu Montparnasse, gdzie oprócz Chapiro mieszkali m.in. Amadeo Modigliani, Chaim Soutine, Marc Chagall, Constantin Brâncuşi, Fernand Léger i Marie Laurencin, uważający się za spadkobiercę van Gogha. O tej duchowej spuściźnie świadczy zwłaszcza martwa natura z rozsypanymi książkami, wskazująca tytułem na dwa ukazane tu klasyczne już wizerunki: młodzieńczy „Autoportret” Rembrandta (1630, Nationalmuseum, Sztokholm) oraz słynny „Autoportret z zabandażowanym uchem i fajką” van Gogha (1889, Stavros Niarchos Collection, Ateny). W ten sposób dzieło holenderskiego mistrza – zapośredniczone pracą innego artysty – znów znalazło się w szczecińskim muzeum.